مختصری از زندگی و خاطره ای از آخرین نماز شهید مدرس

جانِ خسته‌اش انگار ، زخم تمام ضربه‌هایی را که در سراسر عمر خورده به یاد می‌آورد با این حال در چهره‌اش طراوت و شادابی خاصی موج می‌زند زیرا به خوبی می‌داند آخرین ضربه که برای همیشه او را به دیار دوست می‌فرستد در حال فرود آمدن است.

صدای اذان، مُدرّس را به خدا و دیگران را به خود باز می‌گرداند. جهانسوزی(شخصی که برای قتل مدرس آمده بود) به تندی قوری را که از روی سماور برداشته و در استکانی چای می‌ریزد و استکان را به خَلَج(همکارش) می‌دهد.

خَلَج نیز گَرد پاکتی کوچک را در آن خالی می‌کند. استکان را در مقابل مُدرّس می‌گذارد و به او می‌گوید: بخور.

مُدرّس استکان را بر می‌دارد و چای را در چند جُرعه می‌نوشد و با خونسردی سریعا به نماز می‌ایستد و در پیش رویِ کسانی که داغ حسرت یک تعظیم او به دلشان مانده است،

در برابر خدا به رکوع می‌رود، رو به دوست و پشت به دشمنان زانو می‌زند و به سجده می‌افتد. مستوفیان با نگرانی چشم دوخته است به او، مُدرّس نماز مغرب را به پایان می‌برد اما زهر هنوز اثر نکرده است.

مُدرّس هنوز بر سجاده نشسته و ذکر می‌گوید. سه دژخیم با تعجب و وحشت به او خیره شده‌اند. در برابرش احساس ناتوانی می‌کنند. زهر را به او خورانده‌اند اما تلخی در کام و جان خودشان موج می‌زند.

مستوفیان بیش از آن تاب نمی‌آورد بلند شده و مدرس را به زمین می‌اندازند، جهانسوزی و خلج نیز دست و پای سید را می‌گیرند. مُدرّس با صدای بلند شهادتین خود را می‌گوید.

مستوفیان عمامه‌ مدرس را باز می‌کند و آن را بر گردن او می‌پیچد. آنگاه دو سوی عمامه را آن قدر از دو طرف می‌کشد تا راه لب، بر کلام سرخ مُدرّس بسته می‌شود.چشمانش به روی مُهر سجاده و لبانش به کلام خدا بسته می‌شود اما جلاّدان هنوز رهایش نمی‌کنند.

آن قدر عمامه را به دور گردنش نگه می‌دارند تا پیکر نحیف و رنج کشیده‌اش سُست می‌شود و ستاره بر آسمان سجاده می‌افتد همچون مولایش علی ـ علیه السّلام ـ در محراب خون.[1]

روایت شیخ حسین انصاریان از نحوه شهادت آیت الله مدرس
حجت الاسلام شیخ حسین انصاریان در خصوص مظلومیت آیت الله مدرس گفت: بنده پرونده شهید مدرس را که در دادگستری تهران بایگانی است می‌خواندم.

درآنجا نوشته بود رئیس کلانتری کاشمر به همراه دو پاسبان نزدیک افطار به منزل این عالم بزرگ و کم نظیر می‌روند و می‌بینند ایشان یک سماور حلبی که در آن زغال انداخته بود را آماده کرده بود تا برای افطار چایی درست کند.
 
 آن‌ها آمدند و چایی ریختند و به این مرد فقیه، الهی و ملکوتی گفتند بخور! ایشان امتناع کرد و گفت افطار نشده! و در نهایت زهر رضاخانی را خورد و این مأموران هر چقدر منتظر شدند تا آیت الله مدرس فوت کنند.

اما دیدند هیچ تغییری در ایشان ایجاد نشد از این رو عمامه اش را از روی طاقچه برداشتند و به گردن ایشان بستند، یک سر عمامه را یک پاسبان و سر دیگرش را دیگری به دست گرفت و کشیدند و افطار نشده ایشان را شهید کردند.
 
کسی که جنازه را غسل داد می‌گفت مرا شهربانی احضار کرد و گفت یک فرد تک و تنها که غریب در گوشه خانه‌اش فوت شده را بیا و غسل بده؛ شبانه اعمال غسل و دفن انجام شد.
 
 البته امروز خداوند آنجا را یک حرم امن قرار داده و طوری که در طول سال زائر دارد؛ حال این مهم است که آیا این دو پاسبان که دین، شرف، انسانیت و کرامت خود را فروختند چقدر برای این معامله ظالمانه گرفتند؟ نفری ۲۰ تک تومان دریافت کردند.

شهادت سیدحسن مدرس
سیدحسن مدرس در سال ۱۳۰۵ مورد سوءقصد قرار گرفت و از ترور جان سالم به در برد. مدرس در جریان قیام نورالله نجفی اصفهانی در دیماه ۱۳۰۵ شمسی در قم علیه اقدامات رضاشاه طی تلگرافی از قیام ایشان حمایت کرد.

رضاخان در ۱۶ مهر ۱۳۰۷ وی را دستگیر و به دامغان و مشهد و سپس به خواف تبعید کرد. مدرس ۷ سال در خواف توسط مأموران زیر نظر بود و در ۲۲ مهر ۱۳۱۶ از خواف به کاشمر منتقل شد.

مدرس در شب ۱۰ آذر ۱۳۱۶ برابر با ۲۷ رمضان ۱۳۵۶ (قمری) به طرز مشکوکی درگذشت.در شب دهم آذر ۱۳۱۶ در پایان یک روز از ماه رمضان و در حالی که آیت الله مدرس به انتظار افطار نشسته بود، مأموران شهربانی او را در محل اقامتش با چای مسموم کرده و سپس با عمامه‌اش وی را خفه کرده و به شهادت رساندند.

قبر مدرس پس از شهریور ۱۳۲۰ و خروج رضا شاه از ایران، توسط اهالی محل مشخص شد. آرامگاه وی در شهر کاشمر واقع است و در سال ۱۳۶۳ شمسی به جای مقبره کوچک قبلی ساخته شد.
 
نتیجه:
چند نکته به یادماندنی در این نتیجه بیان می کنیم.
الف :همه می دانند شهید مدرس یک مفسر عامل بود و در بررسی زندگی ایشان هم همین موضوع دیده می‌شود و به همین جهت ماندگاری در کلام ایشان اتفاق افتاده است.لذا مدرس فقط حرف نزد فقط کتاب ننوشت.بلکه در کنار قلم به عمل هم برخاست

ب:مدرس در مقابل استبداد و استکبار نوین و استعمار مرزهای مشخصی داشت و مانند امام راحل(ره) که فرمودند نه شرقی و نه غربی راه و صراط را در دل تاریکی‌ها پیدا کرد.لذا در همه ی حکومت ها خون عده ای همیشه در مسیر حق و حقیت در راه اسلام ریخته شده است.

ج:شهید مدرس در زمانی که فرزندش مریض شده بود راضی نشد فرزندش را به ییلاقات ببرند حال اینکه بسیاری از مسئول فرزندانشان را به خارج از کشور می‌فرستند.

چند نفر مثل شهید مدرس و مقام معظم رهبری آیت الله العظمی خامنه ای (زیده) سراغ داریم که در کنار مسئولیت های دنیوی از بیت المال و رانت و رشوه برای فرزندانشان استفاده نکرده باشند.
 

پی نوشت:

[1] . ستاره‌ای بر خاک، ص106.